Op woensdag 9 maart 2016 organiseerde Dorpsbelang een interactieve avond over lelieteelt.

Het is al snel druk in Dorpshuis Irene. Inwoners van Wijckel, maar ook geïnteresseerden uit de wijde omgeving komen naar het dorpshuis om geïnformeerd te worden over lelieteelt.

Dorpsbelang Wijckel heeft na vragen van bewoners een informatieavond georganiseerd om een open en objectief beeld te geven van lelieteelt, de gevolgen voor de volksgezondheid en de omgeving.
In de grote zaal moeten stoelen bijgezet worden om iedereen plek te geven. Naast de projector staan drie krukken klaar voor de teler, een woordvoerder van Stichting Bollenboos en een onderzoeker van het RIVM.

Gespreksleider deze avond is Theo van Bruggen uit Harich, één van de initiatiefnemers van "Mijn Gaasterland" en contactpersoon voor het "Repair Cafe".

De krukken worden bezet door (van links naar rechts) Mark Montforts van het RIVM, Rodina Fournell, omwonende uit Diever en Koos van der Avoird, bollenteler uit Lemmer. 

De teler: “chemie zoveel mogelijk links laten liggen”
Op de vraag naar zijn jongensdroom antwoordt bollenteler Koos van der Avoird: boer worden. In de polder verbouwen ze uien en tulpen, hier in Gaasterland is de grond ideaal voor lelieteelt. Afgelopen jaar is een perceel in Wijckel gehuurd om lelies te verbouwen.
De zaal krijgt een video te zien van het rooien van de leliebollen in Wijckel, en het wassen en sorteren op het bedrijf vlak achter Lemmer. De helft van de leliebollen blijft in eigen land, de andere helft gaat voor export naar onder andere Japan.
Negen maanden per jaar is Van der Avoird in de weer met de lelies. Het begint met ploegen, half maart gaan de bollen erin, vervolgens begint een traject van groei, koppen en afsterven, waarna de bollen in oktober worden gerooid.
Zodra de lelies boven komen, begint het spuiten tegen onkruid, bacteriën, schimmels en luizen. Dat levert vragen op uit de zaal:

• Wat zijn de gevolgen voor de gezondheid, voor de bijenstand, voor mijn huisdieren?
• Kan ik de groenten van mijn moestuintje nog eten?

Van der Avoird probeert de zaal gerust te stellen zoals hij een jaar geleden zijn eigen vrouw geruststelde: “zoals wij het toepassen, is het veilig en kan het raampje van de kinderkamer prima open blijven.”

De omwonende: “bollenteelt hoort op de politieke agenda”
Rodina Fournell is vanuit Diever naar Wijckel gekomen. Zij woont in Westerveld, een gebied waar de afgelopen jaren veelvuldig lelies zijn geteeld.
Vanuit haar rol bij Stichting Bollenboos doet ze er alles aan lelieteelt op de politieke en maatschappelijke agenda te plaatsen. Opvallend is dat de politiek ontbreekt, terwijl er een heldere visie nodig is. Zoals over afvlakking van het landschap, schaalvergroting, gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de buurt van bebouwing. Nu wordt er niets tegen gedaan en worden keuzes gemaakt op basis van aannames: er is “mogelijk” een risico voor de volksgezondheid en de impact op de leefomgeving valt “mogelijk” wel mee. Gevolgen voor het landschap, de waterkwaliteit en de bodemkwaliteit krijgen weinig tot geen politieke aandacht. Schaalvergroting is nodig om een bedrijf rendabel te maken en gewasbeschermingsmiddelen breken op termijn af. Omwonenden lopen tegen een muur, want er is geen informatie.
Opnieuw volgen er veel vragen vanuit de zaal.

De wetenschapper: onderzoek naar blootstelling
Hoewel lelieteelt veel vragen oproept, ervaren omwonenden een gebrek aan betrouwbare informatie. Voor deze avond is daarom ook het RIVM uitgenodigd. Mark Montforts van het RIVM doet onderzoek naar blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen bij bollenteelt. Tot nu toe wordt de aanname door de Gezondheidsraad gevolgd: indien het voor de toepasser niet schadelijk is, zal het ook voor de omwonende niet schadelijk zijn. De ervaringen in de zaal schetsen een ander beeld. Tien instituten zijn aan het onderzoek verbonden dat door het RIVM in opdracht van de Gezondheidsraad wordt uitgevoerd. In 2016 en 2017 zullen metingen worden gedaan, de resultaten worden in 2018 verwacht. Helaas is er tot die tijd weinig informatie, want buiten Nederland zijn slechts twee onderzoeken naar blootstelling bekend. Wel is onderzoek gedaan naar gifstoffen in oppervlaktewater, het effect op het bodemleven en de afbraak van gifstoffen.
Mark geeft aan de hand van de vragen uit de zaal kijk op de wetenschappelijke kant van bollenteelt. Maar tijd om alle vragen te behandelen, is er niet.

Doel van de avond
Doel van Dorpsbelang Wijckel was het geven van informatie naar aanleiding van vragen uit het dorp. Het werd een prettige en constructieve avond waar ruimte was voor verschillende meningen en visies. Over veel thema’s, zoals gevolgen voor de moestuin, impact op insecten en vogels, huisdieren en volksgezondheid, is nog weinig concrete informatie. En zolang het thema niet op de politieke agenda staat, zal dat hoogstwaarschijnlijk ook zo blijven.

In de Leeuwarder Courant van 11 maart 2016 verscheen ook een artikel over deze avond met als kop: Zorgen over lelieteelt in Gaasterland